Enis Batur

 

Ahmet Enis Batur, doğumu 28 Haziran 1952, Eskişehir, Türk şair, yazar ve yayımcıdır.

Aralık 2017'den beri Kırmızı Kedi Yayınevi'nin, Aralık 2020'den beri de Simurg Art Yayınevi tarafından çıkarılan Kirpi şiir dergisinin genel yayın yönetmenliğini yapmaktadır.

Hayatı

28 Haziran 1952'de dünyaya geldi. Dedesi Şirket-i Hayriye'nin kurucusu Hüseyin Hâki Bey'dir. Babası eski Türk Hava Kuvvetleri Komutanı Muhsin Batur'dur. Çocukluğu Eskişehir ve Napoli; ilk gençlik yılları İstanbul ve Ankara'da geçti. İlkokulu Dumlupınar İlkokulunda, ortaokul ve liseyi Saint Joseph ve Ankara Lisesinde okudu. İlk yazısı 1970'te, ilk kitapları 1973'te yayımlandı. Öğrenciliği sırasında Ulus gazetesinin sinema sayfasını yönetti. Ortadoğu Teknik Üniversitesinde başladığı yükseköğrenimini 1976 yılında Paris'te tamamladı. Ülkeye döndükten sonra Yazı, Oluşum, Meb ve Tan dergilerini çıkardı. 1982'de Çağdaş Kent dergisini çıkardı, ilk sayıyla birlikte dergi, sıkıyönetim tarafından yasaklandı. 1983'te Avrupa Ülkeler Ansiklopedisi'ni, 1984'te İslam Ülkeleri'ni yayına hazırladı. 1987-88 arası Şehir dergisini çıkaran ekibin başında yer aldı. Askerliğini Çankırı'da yaptı. 1983'te İstanbul'a yerleşti. Millî Eğitim Bakanlığı Yayın Dairesi Başkanlığını (1979-1980), Milliyet'in kültür servisi ve yan yayınlar yöneticiliğini (1983-1984), Milliyet Büyük Ansiklopedi'nin (1986) ve Dönemli Yayıncılık'ın genel yayın yönetmenliğini (1987-1988) yaptı; 1988-2004 arası Yapı Kredi Yayınları'nı yönetti. Birçok klasiğin ve önemli yabancı eserin Türkçeye çevrilmesinde başrol oynadı. Yapı Kredi Yayınları'nı sektörde öncü hâle getirdi.

Gergedan, Sanat Dünyamız, Kitap-lık, Cogito, Arredemento Dekorasyon, Fol gibi dergilerin hazırlanışında sorumluluklar üstlendi; Remzi Kitabevi'nin (1990-1993), TRT'deki "Okudukça" programının (1994-1999) yayın danışmanlığını yaptı; Açık Radyo'nun kuruluşuna katkıda bulundu ve "Şifa, Şifre, Deşifre" programını gerçekleştirdi; Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütünün (UNESCO) "Göreme'den İstanbul'a kültür mirasımız" kampanyasını (1984) yönetti, Cumhuriyet, Milliyet, Dünya, Aydınlık gazetelerinde, Yeni Gündem, P-Eki, Express, 2000'e Doğru dergilerinde haftalık, Cumhuriyet Bilim-Teknik dergisinde aylık yazılar yazdı. Yurt dışındaki çeşitli dergilerde ürünleri yayımlandı: Poesia, Il Ebbro Quaterno, Letters Internationales, Quarterly West, Tabaccaria, Podium, Kelk, Connaissance des Arts, Talismen, Didale.

Şiirleriyle Cemal Süreya, Altın Portakal, Sibilla Aleramo, Necatigil ödüllerini, denemeleriyle TDK ödülünü kazandı.

Kitaplarından Opera üzerine Ahmet Oktay'ın kitabı İsrafil'in Sûru ve bir sempozyumun bildirilerini bir araya getiren "Opera Odağında Enis Batur Şiiri", yapıtları üzerine yazılmış yazılardan bir seçmeyi derleyen "Otuz Kuş Bakışı", Hatice Aynur'un hazırladığı "Enis Batur Bibliyografyası 1970-1995", Esra Ermert'in yazdığı "Gen Haritası: Enis Batur Şiiri'nde Kullanım Sıklığı ve Köken Temelinde Sözcük Taraması" ve Cem Akaş'ın "Belkienisbatur" adlı eserleri ve 2018 yılında yayımlanan, Cavit Mukaddes'in "Sessizliğin Sesi: Enis Batur ve Poetikası" (Sub Press, 2018) kitabı, hakkındaki başlıca kaynaklardır.

Batur, 1998-1999 akademik yılından 2002-2003 eğitim ve öğretim yılına dek Galatasaray Üniversitesinde ders verdi. 2008 yılında Epsilon Beta edebiyat topluluğunu kurdu, topluluğun ilk ürünü olan "Centuria %45-Epsilon Beta" başlıklı kitap 2009 yılında yayımlandı.

Eserleri

Şiir

Lirik Şiirler

•     Tuğralar: Lirik Şiirler 1973-1984 (Tan,1985; Remzi Kitabevi, 1993; Kırmızı, 2006)
•     Perişey (Remzi, 1992; Altıkırkbeş,1998; Kırmızı 2006) Cemal Süreya ödülü
•     Ağlayan Kadınlar Lahdi (Harf, 1993; Kült Neşriyat, 2016)
•     Darb ve Mesel - Arka Şiirler (Altıkırkbeş, 1995)
•     Kanat Hareketleri: Lirik Şiirler 1993-1999 (Altıkırkbeş, 2000; Kırmızı, 2007) Zirvedekiler ödülü
•     Neyin Nesisin Sen (Kırmızı, 2007) Behçet Necatigil ödülü
•     Saga (Norgunk, 2010)
•     A Capella (Kırmızı Kedi, 2015)
•     Tuğralar – Perişey (Kırmızı Kedi, 2015)
•     Kanat Hareketleri – Neyin Nesisin Sen (Kırmızı Kedi, 2015)
•     Karanlık Oda Şarkıları (Simurg Art, 2020)
•     Gece Korkunç Sünger, blues (Simurg Art, 2022)
•     Keşiş Dağı (Orlando Poetry, 2023)

Dramatik Şiirler

•     Doğu - Batı Divanı (YKY, 1997, 2. Baskı 2002; Kırmızı 2008)
•     Ağırlaştırıcı Sebepler Dîvanı (Altıkırkbeş, 2003)
•     Doğu - Batı Divanı 2 (Kırmızı, 2007)
•     Doğu - Batı Divanı 3 (Kırmızı, 2010)
•     Yanık Divan (Kırmızı Kedi, 2016)

Yazı Şiirler

•     Nil (Yapıt 1975; 4. Baskı Altıkırkbeş, 1998)
•     İblise Göre İncil (Yeni Ankara, 1979; 4. Baskı Altıkırkbeş, 2001)
•     Kandil (Ada, 1981; 4. Baskı Altıkırkbeş, 2001)
•     Sarnıç (Nisan, 1985; 4. Baskı Altıkırkbeş, 1996)
•     Koma Provaları (Altıkırkbeş, 1990)
•     Sütte Ne Çok Kan (Altıkırkbeş, 1998)
•     Abdal Düşü: Düzyazı Şiirler 1998-2002 (Altıkırkbeş, 2003)
•     Koma Provaları, Sütte Ne Çok Kan, Abdal Düşü (Kırmızı, 2007)
•     Nil, İblise Göre İncil, Kandil, Sarnıç (Kırmızı, 2007)

Deneysel Metinler

•     Ondört+X+4 deneysel metin [Tipografik yorum: Savaş Çekiç] (C Yayınları, 1994)

Şiir Alıştırmaları

•     Eros ve Hgades (Shakespeare and Co, 1973)
•     Bir Ortaçağ Yalnızlığı (ABC, 1973)
•     Ara-Kitab (1976)
•     Yazılar ve Tuğralar Şiirler 1973-1987 (BFS, 1987)
•     Gri Divan (Remzi, 1990)
•     Taşrada Ölüm Dirim Hazırlıkları (Oğlak, 1995)
•     Opera 1 - 4004 (Altıkırkbeş, 1996) Altın Portakal ödülü
•     Papirüs, Mürekkep, Tüy—Seçme Şiirler (YKY, 2002)
•     Uç Şiirler (Kırmızı, 2011)

 

Düzyazı

 

Yazınsal / Eleştirel Denemeler

•     Şiir ve İdeoloji (Derinlik, 1979; İkinci basım: Mitos, 1993) Türk Dil Kurumu ödülü
•     Babil Yazıları (Afa, 1986)
•     Estetik Ütopya (BFS,1987)
•     Yazının Ucu Yazınsal Denemeler 1976-1993 (YKY, 1993)
•     E/Babil Yazıları (YKY, 1995)
•     Seyrûsefer Defteri (YKY, 1997)
•     Aciz Çağ, Faltaşları (YKY, 1998)
•     Cüz (Sel, 2000)
•     Smokinli Berduş: Şiir Yazıları 1974-2000 (YKY, 2001; Granada, 2013)
•     İmgeleri Kim Dinler? (YKY, 2004)
•     Okuma Lambası (Alkım, 2004)
•     Sinema Yazıları - Hurufi Gözüyle Büyü Kutusu (ES, 2007)
•     Pervasız Pertavsız (Kırmızı, 2009)
•     Ölesiye Sanat - Yeni Faltaşları (Alakarga, 2013)
•     Son Modernler [Edebiyat üzerine denemeler] (Sel, Şubat 2014)
•     Yazının Sınır Boyuna Yolculuklar [Edebiyat üzerine denemeler] (Sel, Eylül 2014)
•     Karanlıktan Işık Yontanlar [Sanat üzerine denemeler, 1976-2008] (Sel, 2015)
•     Öteki Pusula [Sanat ve edebiyat üzerine denemeler] (Sel, 2016)
•     Rabia Hatun, Tuhaf Bir Kıyamet (YKY, 2000)
•     İlhan Berk: Mağara Ressamı, Sapkın Nakkaş, Namahrem Kalem (YKY, 2000)
•     Patates (Sel, 2003)
•     Centuria %45 (Epsilon Beta) (Çekirdek Sanat, 2009)
•     Kulak (Sel, 2009)
•     Tilki (Notos, 2011)
•     Dalgınlık Kursları (Kırmızı Kedi, 2014)
•     Gülmekten Ölmek - Çekmeceler Kitabı I (Sel, 2016)
•     Nigredo – Durayazmak (Kırmızı Kedi, 2016)
•     Heptameron (Kırmızı Kedi, 2017)
•     Memnu Mıntıka (Kırmızı Kedi, 2018)
•     Endişe Yengeçleri (Levent Şentürk ile) (Kırmızı Kedi, 2018)
•     Lisan-ı Münasip (Kült Neşriyat, 2018)
•     Karganame (Sel, 2018)
•     Sekizinci Günahın Sonrası (Sel, 2018)
•     Yapıştırmalar (Sub, 2018)
•     Yumurtalarını Kollamak (Kırmızı Kedi, 2019)
•     Düş Kırpıntıları (Sel, 2019)
•     Simsiyah Soulages ile Konuşmak (Kırmızı Kedi, 2020)
•     Kısa Kısas Kıssası (Alakarga, 2020)
•     Denemek Sapmak - Çekmeceler Kitabı II (Sel, 2021)
•     Serseri Mayın (Simurg Art, 2022)
•     Önkudöde - Acayip Bir Şiir (Epona, 2022)
•     Ben Var Yazmak (Orlando Poetry, 2024)

Özel Ansiklopedi

•     Kediler Krallara akabilir (Remzi, 1990; 3.Baskı Sel, 2002)
•     Gönderen: Enis Batur (Remzi, 1991; 2. Baskı Sel, 2000)
•     Kırkpare (Remzi, 1993; 2. Baskı Sel, 2001)
•     Su, Tüyün Üzerinde Bekler (Sel, 1999; Fevkalâde genişletilmiş 2. Baskı Sel, 2003)
•     Kurşunkalem Portreler (Sel, 1999; 2. Baskı Sel, 2000)
•     Yazboz (Sel, 2001)
•     Gövde'm (Sel, Ocak 2007)
•     Haneberduş (Sel, Kasım 2010)
•     Zoo’m Harflerden Hayvanat Bahçesi (Kırmızı Kedi, 2017)
•     Sami Hazinses ile Söyleşi (Sub Press, 2023)
•     Kitap Tekerleği (Axis, 2023)

Günebakan Yazılar / Söyleşiler

•     Günebakan I: Alternatif: Aydın (Hil Yayın, 1985; Ark, 1995; Kırmızı, 2013 (Genişletilmiş Basım)
•     Küçük Kıpırtı Tarihi (Boyut,1992)
•     Günebakan II: Saatsız Maarif Takvimi (Ark, 1995; Kırmızı, 2014)
•     Günebakan III: Türkiye'nin Üçlemi (Papirüs, 1998; Kırmızı, 2015 (Genişletilmiş Basım)

Başkalaşımlar

•     Ayna (Ada,1977)
•     Tahta Troya (Yazko,1981)
•     Viyana için Vals (BFS,1987)
•     Eşittir Sonsuz (BFS,1988)
•     İki/z (BFS,1988)
•     Sıçrayan Fasulye (Sanat Dünyamız Eki, 1991)
•     Yüzyüze (Sanat Dünyamız Eki, 1991)
•     Almanak (Sanat Dünyamız Eki, 1991)
•     Ses, Harf, İmge (Sanat Dünyamız Eki, 1991, 2. Baskı Factory, 2022)
•     Bi-Linç (Sanat Dünyamız Eki, 1991)
•     Başkalaşımlar I-X (YKY: 1992; İkinci basım: 2000; Üçüncü basım: 2004 / Kırmızı Kedi, Dördüncü basım: Mart 2016)
•     Sıçrayan Fasulye/Yüzyüze/Almanak/İskeletler Dansı/Ses,Harf,İmge/Bi-Linç/Paris (YKY,1992)
•     Hatay’da Bir Rolls Royce (Altıkırkbeş, 1992)
•     Gesualdo (YKY,1993)
•     Perec Kullanım Kılavuzu (Mitos,1993)
•     Akabe (Mitos,1994)
•     Modernlerin Gecesi (Altıkırkbeş, 1995)
•     Ya/Zar (C Yay,1996)
•     Franhoferolmak (Sel,1997)
•     Başkalaşımlar XI-XX (YKY: 2000 / Kırmızı Kedi, İkinci Basım: 2016)
•     Bir Varmış Bir Okmuş: Sözümona Düzmece bir Wilhelm Tell Hikâyesi (Sel Yayıncılık, 2002)
•     Kütüphane: (Sel, 2005)
•     Plati—Bir Ada Denemesi (Sel, Şubat 2006)
•     Başkalaşımlar XXI-XXX (Kırmızı: 2009)
•     Mekik (Norgunk, 2009)
•     Mumya Köpek (Norgunk, 2011)
•     Geronimo'nun Ölümü (Sel, Haziran 2012)
•     İnziva Burçları (Sel, Aralık 2019)
•     Herakleitos Okumaları (Kült Neşriyat, 2021)
•     Sanat Bakacından Savaş (Kızılay, 2023)

İçbükeyler

•     Otuz Kuş Birden Olmak (B/F/S, 1987; Norgunk, 2007)
•     Söz'lük (Düzlem, Mart 1992)
•     Yolcu (İyi Şeyler Yayıncılık, 1996; Kırmızı, 2011)
•     Seyrüsefer Defteri (YKY, 1997)
•     Issız Dönme Dolap (YKY, 1998)
•     Kum Saatından Harfler: Sokulgan Okur İçin İçbükeyler (YKY, 2001)
•     Bekçi (Oğlak Yayınları, 2003; Kırmızı Kedi 2017)
•     Mazruf (Okuyanus, 2004)
•     Öteki Prova (Norgunk, 2007)
•     Suya Seng, içbükeyler 2002-2007 (Sel, Haziran 2008)
•     Noksan (Sel, Haziran 2010)
•     Şehir Meydanında Fıçı Yuvarlamak, içbükeyler 2008-2010 (Kırmızı, Kasım 2012)
•     Merak Cemiyeti Tutanakları, içbükeyler 2010-2011 (Alakarga, Ocak 2013)
•     Işık (Noktürn, 2013)
•     Hepsi (Sel, Eylül 2013)
•     Fetret Notları (Kırmızı Kedi, 2017)
•     Alacakaranlıkta Elyordamı (Kırmızı Kedi, 2021)
•     Foto-Grafiti 114 Gözdikme (Kırmızı Kedi, 2022)
•     Elgin Taşlar (Sel, 2023)

"Yapılmış Kitaplar"

•     Bu Kalem Bukalemun (Hil: 1988 / İkinci basım: YKY, 1997; Genişletilmiş 5. Baskı Sel, 2017)
•     Bu Kalem Melûn (YKY: 1997; Genişletilmiş 4. Baskı Sel 2017)
•     Bu Kalem Un (ufak) (Okuyanus: 2004; Sel 2017)
•     Cep Meşkleri (Can: 2005)
•     60 mm Dizüstü Meşkler ve İçcep Meşkleri (Sel: 2011)
•     Bu Kalem Unkudî (Palto: 2014)
•     Sayfa (Kült Neşriyat, 2021)
•     Karakuşi Hükümler (Simurg Art, 2022)
•     Şato - Marquis de Sade (Simurg Art, 2023)
•     Monokondiller (Simurg Art, 2023)

"Roman Denemeleri ve Anlatılar"

•     Acı Bilgi: Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi (YKY, 2000; Kırmızı Kedi, 2015)
•     Elma: Örgü Teknikleri Üzerine Bir Roman Denemesi (Sel Yayıncılık, 2001)
•     Başka Yollar (YKY, 2002; Kırmızı Kedi, Mayıs 2013)
•     Kravat (Sel Yayıncılık: 2003)
•     Mürekkep Zaman (YKY, 2004; Kırmızı Kedi, Temmuz 2014; Kırmızı Kedi 2017)
•     Sır, Bir Oynaşı (Sel: 2009)
•     Rakım Sıfır, imgelem alıştırmaları 2008-2012 (Kırmızı Kedi, Ekim 2012)
•     Kitap Evi (Sel: 2014)
•     Basit Bir Es (Kırmızı Kedi, 2015)
•     Göl Yazı (Sel, 2017) 

Gezi, Yol Günlüğü, Seyahatname

•     Kesif (Mitos, 1996)
•     İki Deniz Arası Siyah Topraklar (YKY, 1997; Remzi, 2014)
•     Amerika Büyük Bir Şaka Sevgili Frank, Ama Ona Ne Kadar Gülebiliriz? (YKY, 1999; Remzi, 2014)
•     Şehr'enis (Literatür, Nisan 2002)
•     İki Deniz Arası Siyah Topraklar ve Kesif ve ¿ (YKY, 2002)
•     Paris, ecekent (YKY, 2003; Remzi, 2012)
•     Bulutlardan Yontma Kayalar, bir bretagne gezisi (Alkım, Eylül 2005)
•     Pasaport Damgaları (Kırmızı, 2008; Kırmızı Kedi 2019)
•     Ada Defterleri (Kırmızı, Ağustos 2008; Kırmızı Kedi 2017)
•     Siyah Sert Berlin (Remzi, 2013)
•     Ziyaretler Kitabı (Kırmızı Kedi, 2014)

Diğer

•     Gergedanname (Argos,1988)
•     Oktay Rifat Kitabı (YKY,1991)
•     Zühtü Müridoğlu Kitabı (YKY, 1992)
•     20. Yüzyıl Fransız Resim Sergisi (YKB 50.Yıl Özel): (YKY,1994)
•     Aloşname (Ali Teoman Germaner ile) (YKY, 1999)
•     Fatma Tülin / Bir (İki) Sergi Öncesinden Tablolar (Sel, 1999)
•     Defter (Selçuk Demirel ile) (YKY, 2001)
•     Son Kare (Kaan Çaydamlı) (Altıkırkbeş, 2002)
•     Arazi-Marazi (Armağan Ekici vd. ile) (Sel, 2002)
•     Negatif İmge (Cem İleri vd. ile) (Sel, 2002)
•     İstanbul Des Djinns (2003; Türkçesi (Cinlerin İstanbulu): Remzi, 2016)
•     Mazruf (Okuyan Us, Eylül 2003)
•     Vüsat O. Bener – Bir Tuhaf Yalvaç (Orhan Koçak vd. ile) (Norgunk, 2004)
•     İstanbul’un Son Şairi Ara Güler (Sunuş EB) (YKB Özel, 2005)
•     Ottomanes (2006)
•     Eyfel—Modern Zamanların Simgesi (Alkım, Ocak 2006)
•     Ziyaret (Çekirdek Sanat, 2007)
•     Ara Güler – İstanbul’da Alınteri (Metin Enis Batur) (Kırmızı, 2008)
•     Mitos Diyarında Çağdaş Bir Kültür Odağı (Mas, 2008)
•     Hayalet (Norgunk, 2011)
•     Bir Balık Bir Başka Balığa Onu Sevdiğini Söyler Mi? (Selçuk Demirel ile) (Gelengi, 2011) (2. Baskı: Çınar, 2018)
•     Metinde Fransızca (Sunuş Enis Batur) (Norgunk, 2012)
•     Lamba – Bir Mum Daha (Norgunk, 2013)
•     Davalı (Norgunk, Mayıs 2014)
•     Oktay Rifat’a Doğru (Sel, 2014)
•     Simültane Cinnet (Yiğit Bener ile) (Sel, 2015)
•     Odalar (Kült Neşriyat, 2015)
•     Labirentini Ören Şair : Enis Batur (Bursa Nilüfer Belediyesi, 2015)
•     Raffi Portakal (Doğan Kitap, 2015)
•     Gerçeküstücülük Özel Sayı : Gergedan 1987 (Kült Neşriyat, 2016)
•     Kelle (Simurg Art, 2020)
•     444 (Oğuz Demiralp vb. ile) (Sel, 2020)
•     Müstakil Eylem (Editör: Tarhan Gürhan) (Karakarga, 2020)

Antoloji

•     Kara Mizah Antolojisi (Hil Yayın, 1987; Sel, 2005)
•     Modern Dünya Edebiyatı Antolojisi (Dönemli Yayıncılık, 1988)
•     Ahmet Hamdi Tanpınar / Seçmeler (YKY, 1992)
•     Gütenberg Gökadasına Gezi (YKY, 1992)
•     Modernizmin Serüveni: Bir "Temel Metinler" Seçkisi 1840-1990 (YKY, 1997; Sel, 2015)
•     Avrupa Güneşinin Doğduğu Yere Yolculuk (Turkcell, 2001)
•     Beş Kıtada Türk Seyyahları (Turkcell, 2002)
•     Sahici Trenler İçin Oyuncak Kitap (YKY: 2003)
•     Rönesansın Serüveni (YKY, 2005; Sel, 2016)

Şehrengiz

•     İstanbul İçin Şehrengiz (YKY, 1994)
•     Üç İzmir (YKY, 1994)
•     Ankara Ankara (YKY, 1994)

Müstear İsimle

•     Dış Kanama (Fakir İdris) (1982), (2.Baskı Kült Neşriyat, 2017; 3.Baskı Sel, 2022)
•     Kuvve’den Fiil’e (Reşit İmrahor) (Mitos,1989)
•     Unutulmuş Şiirler Antolojisi (Reşit İmrahor) (YKY, 1993)

Hakkında Yayımlanan Kitaplar

•     belkienisbatur (Cem Akaş, Altıkırkbeş, 1993)
•     İsrafil'in Suru (Ahmet Oktay, YKY, 1997)
•     Enis Batur İçin Otuz Kuş Bakışı (Muhtelif, Altıkırkbeş, 1997)
•     Enis Batur Bibliyografyası (Hatice Aynur, Altıkırkbeş, 1997)
•     Gen Haritası (Esra Ermert, Altıkırkbeş, 2002)
•     Elma Romanı Nasıl Bir Roman (Mustafa Durak, Sel, 2004)
•     Enis Batur’a Mektuplar (İlhan Berk, Nokturn, 2004)
•     Sessizliğin Sesi: Enis Batur ve Poetikası (Cavit Mukaddes, Sub Press, 2018) 

 

Yabancı dillerdeki kitapları:

Fransızca

•     La Sarcophage des Pleureuses, (Çev. N. Cingöz) Montpellier: Fata Morgana, 2000
•     Amer Savoir (Çev. Ferda Fidan), Paris, Actes Sud, 2002
•     Dense (Çev. Timour Muhidine), Meet - Maison Ecrivains, 2002
•     Route Serpentine (Çev. Catherina Erikan), Paris, Actes Sud, 2004
•     La Pomme (Çev. Ferda Fidan), Paris, Actes Sud, 2005
•     D'autres Chemins (Çev. Ferda Fidan), Paris, Actes Sud, 2008
•     Encyclopédie Privée (Çev. Ferda Fidan), Paris, Actes Sud, 2011
•     Le Facteur d'Uskudar (Çev. Jean Descat), Paris, Bleu Autour, 2012
•     La Mort de Geronimo (Çev. Catherina Erikan), Paris, Galaade, 2014

İtalyanca

•     Scritti e sigilli: 1973-1990, (Çev. I. Saatçıoğlu) Roma: Fondazione Piazzola, 1992
•     Imago Mundi, (Çev. I. Saatçıoğlu) Milano: Garzanti, 1994

Farsça

•     Neğmey-i Butimar, (Çev. Cavit Mukaddes) Tahran: Peyzeh, 1996
•     Sefer be ayne-i digeri, (Çev. Hamid Farazande), Isfahan: Nakş-ı Horşid, 2000.

Hollandaca

•     Passpoort, (Çev. D. Koopman) Rotterdam: Rotterdam Poetry, 1998

İngilizce

•     Ash Divan (İngilizceye çev. S. Paker, C.Endres, S.S.Endres, M.Kenne), ABD, Talisman House, 2006

İspanyolca

•     Las Bibliotecas de Dédalo (Önsöz Alberto Manguel), Errate Naturae, 2009

Süryanice

•     Laqto d Mimre (Seçilmiş Şiirler, Çev: Jan Beṯ-Şawoce), SimurgArt, İstanbul 2024

Ödülleri

•     1980 TDK Ödülü (Şiir ve İdeoloji; Derinlik Yay. 1979)
•     1993 Cemal Süreya Şiir Ödülü (Perişey kitabıyla; Remzi, 1992)
•     1997 Altın Portakal Şiir Ödülü (Opera 1-4004 kitabıyla; Altıkırkbeş Yay,1996)
•     1998 Sibilla Aleramo Ödülü
•     2000 Zirvedekiler Ödülü (Kanat Hareketleri kitabıyla; Altıkırkbeş Yay, 2000)
•     2002 Türkiye Yayıncılar Birliği Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödülü
•     2008 Behçet Necatigil Şiir Ödülü (Neyin Nesisin Sen kitabıyla; Kırmızı, 2007)
•     2018 Yunus Nadi Roman Ödülü (Göl Yazı kitabıyla; Sel, 2017)
•     2024 - PEN Yazarlar Derneği Şiir Ödülü

Cahit Irgat

 

Cahit Irgat, doğumu 21 Mart 1916, Kırklareli; ölümü 5 Haziran 1971, İstanbul, Türk, tiyatro ve sinema sanatçısı ve şairdir.

Hayatı ve kariyeri

Son sınıftayken Edirne Öğretmen Okulu'ndan ayrılan Irgat, birçok tiyatroda oyunculuk yaptı. 1932 yılında girdiği Ankara Devlet Konservatuvarı'nı, 1936 yılında bıraktı. İstanbul Şehir Tiyatroları, Küçük Sahne, Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü, Adana Şehir Tiyatrosu, Dormen Tiyatrosu, Oda Tiyatrosu ve Cahide Sonku ile kurdukları Cahitler Tiyatrosu’nda çalıştı, birçok sinema filminde de rol aldı.

Sanatçı şiirleriyle de tanınmaktadır. Sanatçı, 1950 yılında Bırakılan Çocuk filmini yönetmiş ve şiirlerinin dışında bir de roman yazmıştır.

Mina Urgan'la bir dönem evli kalmış olan sanatçı, bu evlilikten dünyaya gelen şair Mustafa Irgat ve oyuncu Zeynep Irgat'ın babasıdır. Daha sonra Cahide Sonku ile evlenip ayrıldı. Lütfi Akad'ın kız kardeşi Neriman Akad ile evliyken 5 Haziran 1971'de İstanbul'da öldü.

Filmleri

Oyuncu olarak:

•     1940: Şehvet Kurbanı
•     1940: Yılmaz Ali
•     1941: Kahveci Güzeli
•     1943: Onüç Kahraman
•     1946: Senede Bir Gün
•     1946: Toros Çocuğu
•     1947: Büyük İtiraf
•     1947: Gençlik Günahı
•     1947: Kerim'in Çilesi
•     1947: Seven Ne Yapmaz
•     1948: İstiklal Madalyası
•     1949: Fato / Ya İstiklal Ya Ölüm
•     1950: Bırakılan Çocuk
•     1950: Estergon Kalesi
•     1950: Kapanan Gözler
•     1950: Onu Affettim
•     1950: Parmaksız Salih
•     1950: Soysuz
•     1950: Üçüncü Selim'in Gözdesi
•     1951: Barbaros Hayrettin Paşa
•     1951: Dudaktan Kalbe
•     1951: Hayat Acıları / Gülnaz
•     1951: İstanbul'un Fethi
•     1951: Lale Devri
•     1951: Vatan İçin
•     1951: Vatan ve Namık Kemal
•     1952: Can Yoldaşı
•     1952: Deli
•     1952: Göçmen Çocuğu
•     1952: İmralı'dan Doğan Güneş
•     1952: Kan Kardeşler
•     1952: Kızıltuğ
•     1952: Kubilay
•     1952: Sabahsız Geceler
•     1952: Yavuz Sultan Selim Ağlıyor
•     1952: Yıldırım Beyazıt Ve Timurlenk
•     1953: Altı Ölü Var / İpsala Cinayeti
•     1953: Aşk Izdırabtır
•     1953: Cinci Hoca
•     1953: Drakula İstanbul'da
•     1953: Kezban
•     1953: Mahallenin Namusu
•     1953: Vahşi İntikam
•     1954: Sahildeki Kadın
•     1955: Safiye Sultan
•     1955: Sevdiğim Sendin
•     1956: Büyük Sır
•     1956: Günah Bizimdir
•     1956: Kara Çalı
•     1957: Kamelyalı Kadın
•     1957: Kanlı Çevre / Sönen Ocak
•     1958: Ağlarsa Anam Ağlar
•     1958: Karasu
•     1959: Kıtipiyoz'a Tuzak / Fosforlu'nun Oyunu
•     1960: Aliii
•     1960: Gece Kuşu
•     1960: Sığıntı
•     1961: Yasak Aşk
•     1963: Barut Fıçısı
•     1964: Dullar Tercih Edilir
•     1964: Hizmetçi Dediğin Böyle Olur
•     1964: Mor Defter
•     1964: Şeytanın Uşakları
•     1964: Son Tren
•     1965: Çapkınlar Kralı
•     1965: Dört Deli Bir Aptal
•     1965: Dünkü Çocuk
•     1965: Ekmekçi Kadın
•     1965: Güzel Bir Gün İçin
•     1965: Hırsız
•     1965: Kahreden Darbe
•     1965: Kasımpaşalı
•     1965: Kasımpaşalı / Korkunç Vurgun
•     1965: Kasımpaşalı Recep
•     1965: Murtaza
•     1965: Şeker Hafiye
•     1965: Senede Bir Gün
•     1965: Severek Ölenler / Kartalların Öcü
•     1965: Siyah Gözler
•     1965: Tehlikeli Adam
•     1966: Altın Küpeler
•     1966: Aşk Mücadelesi
•     1966: Aslanların Dönüşü
•     1966: At Avrat Silah
•     1966: Bar Kızı
•     1966: Çalıkuşu
•     1966: Dertli Gönüller
•     1966: Erkek Severse
•     1966: Fakir Çocuklar
•     1966: Fatih'in Fedaisi
•     1966: İdam Mahkumu
•     1966: İhtiras Kurbanları
•     1966: İntikam Ateşi
•     1966: Kanlı Mezar
•     1966: Kıran Kırana
•     1966: Meleklerin İntikamı
•     1966: Meydan Köpeği
•     1966: Para Kadın Ve Silah
•     1966: Sana Layık Değilim
•     1966: Yedi Dağın Aslanı
•     1967: Acı : Günler
•     1967: Aslan Yürekli Kabadayı
•     1967: Caniler Kralı Killing
•     1967: Çelik Bilek
•     1967: Düşman Aşıklar
•     1967: Kara Duvaklı Gelin
•     1967: Kelepçeli Melek
•     1967: Killing Canilere Karşı
•     1967: Killing İstanbul'da
•     1967: Killing Uçan Adam'a Karşı
•     1967: Kozanoğlu
•     1967: Krallar Ölmez
•     1967: Kurbanlık Katil
•     1967: Ölüm Saati
•     1967: Son Gece
•     1967: Soy Ve Öldür
•     1968: Alevli Yıllar
•     1968: Ana Hakkı Ödenmez
•     1968: Baharda Solan Çiçek
•     1968: Beşikteki Miras
•     1968: Casus Kıran
•     1968: Dağları Bekleyen Kız
•     1968: Erikler Çiçek Açtı
•     1968: Eşkiya Kanı (Hakimo)
•     1968: Gözyaşlarım
•     1968: İftira
•     1968: İngiliz Kemal
•     1968: Kader
•     1968: Kızıl Maske
•     1968: Köroğlu
•     1968: Leylaklar Altında
•     1968: Ömrümün Tek Gecesi
•     1968: Sabahsız Geceler
•     1968: Sevemez Kimse Seni
•     1968: Şeyh Ahmet
•     1968: Son Vurgun
•     1968: Urfa İstanbul
•     1968: Yara
•     1969: Ana Mezarı
•     1969: Anadolu Soygunu
•     1969: Boğaziçi Soygunu
•     1969: Fakir Kızı Leyla
•     1969: İntikam Yemini
•     1969: Lekeli Melek
•     1969: Ömercik Babasının Oğlu
•     1969: Sabır Taşı
•     1969: Seninle Ölmek İstiyorum
•     1970: Casus Kıran / Yedi Canlı Adam

Eserleri

Şiir

•     1945: Bu Şehrin Çocukları
•     1947: Rüzgarlarım Konuşuyor
•     1952: Ortalık
•     1969: Irgatın Türküsü

Roman

•     1947: Geri Dönemezsin

Baki Ayhan T.

 

Bâki Asiltürk, doğumu 25 Şubat 1969, Adana, Türk şair. Adını sonradan Bâki Asiltürk olarak değiştirmiştir, şiir kitaplarında müstear ad olarak Bâki Ayhan T.yi kullanmayı sürdürmektedir. Marmara Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Bölümü'nü bitirdi. Yeni Türk Edebiyatı anabilim dalında yüksek lisans yaptı, doktorasını verdi.

 

Kariyer

Akademik çalışmalarını modern Türk şiiri alanında yoğunlaştırdı. Mart 2017'de profesör unvanını aldı. Halen Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde profesör olarak ders veriyor. Şiir okumaya ve yazmaya Adana'da çok küçük yaşlarda başladı. "Mandolinli Kız" başlıklı ilk şiiri "Milliyet Sanat Dergisi Genç Şairler Antolojisi"nde yayımlandı. Aynı yıl (1985) Adana'da ilk şiir kitabını çıkardı. Modern Türk şiiri üzerine yazıları ve şiirleri; Gösteri, Kitap-lık, Sonbahar, Ludingirra, Adam-Sanat, Bahçe, Son Yeni Biçem, Cumhuriyet-Kitap, Tömer Edebiyat, Yaşasın Edebiyat, Varlık, Dize, Akatalpa, Başka, Şiir Ok-u, Adam-Sanat, B(aşk)a, Edebiyat ve Eleştiri, Yasakmeyve, Le poete travaille, Kaşgar, Virgül, Kavram-Karmaşa, Edebiyat Güncesi, Budala gibi dergilerde yayınlandı. Kültür A.Ş.’nin 'Yayın Danışmanlığı Hizmet Alımı İşi' adı altında açtığı 6 ayrı ihalenin sonuçlanmasıyla birlikte, Kültür A.Ş., yayın danışmanlığı hizmeti için Prof. Dr. Baki Asiltürk ile sözleşme imzaladı.

 
Yayımlanmış şiir kitapları 

• "Sevdalar Tünemiş Şu Yüreğime" (Bâki Ayhan Top adıyla) (Ova Yay., 1985)
• "Hileli Anılar Terazisi" (Can Yay., 2001)
• "Uzak Zamana Övgü" (Can Yay., 2003)
• "Fırtınaya Hazırlık" (YKY, 2006)
• "Kopuk" (YKY, 2011)
• "Hayat ve Hayal Müzesi: Toplu Şiirler 2001-2014" (YKY, 2015)

İnceleme Kitapları

• "Hilesiz Terazi: Şiir Yazıları" (YKY, 2006)
• "1980 Kuşağı Türk Şiirinin Poetikası" (Toroslu, 2006)
• "Reşat Nuri Güntekin'in Romanlarında Hastalık" (İkaros Yayınları, 2009)
• "Yazılı Anlatım-Metin İnceleme ve Oluşturma" (İkaros Yayınları, 2011)
• "Türk Şiirinde 1980 Kuşağı" (YKY, 2013)
• "Kırmızı Kalem Kutusu" (Mühür Kitaplığı, 2014)
• "Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri" (İkaros Yayınları, 2021)
  

Ödülleri

• Arkadaş Z. Özger Şiir Ödülü (2001)
• Behçet Aysan Şiir Ödülü (2004)

Oscar Wilde

Oscar Fingal O’Flahertie Wills Wilde, doğumu 16 Ekim 1854, Dublin - ölümü 30 Kasım 1900, Paris, İrlandalı oyun yazarı, romancı, kısa öykücü ve şair.

İğneli üslubu ile geç Victoria dönemi Büyük Britanya'sının en başarılı ve ünlü yazarları arasına girdi. Bir dava sonucu fiili livata ve ahlaksızlıktan suçlu bulununca büyük bir düşüş yaşadı ve doğduğu ortamla tam bir zıtlık içinde Paris'te fakir bir otel odasında öldü.

Doğumu ve Gençliği

Oscar Wilde İrlanda'nın tanınmış göz cerrahlarından olan Sir William Wilde ve başarılı bir yazar, genç İrlandalı devrimcilere örnek bir şair olan Jane Francesca Wilde'ın ikinci çocuğu olarak Dublin'de doğdu. Babası 1864’te tıp bilimine hizmetleri nedeniyle şövalye unvanı almıştı.

Haziran 1855'te aile lüks bir bölgeye taşındı. Wilde’ın kardeşi Isola burada doğdu. Jane Wilde burada cumartesi akşamları Sheridan le Fanu, Samuel Lever, George Petrie, Isaac Butt ve Samuel Ferguson gibi isimleri davet ettiği partiler düzenlerdi. Wilde 9 yaşına kadar evde eğitim gördükten sonra Portora Kraliyet Okulu’na kaydoldu. Yazları aileyle geçiren Wilde kardeşler George Moore’la oyunlar oynardı.

Portora’dan mezun olduktan sonra Dublin’deki Trinity Kolejinde 1871'den 1874'e kadar eğitim gördü. Sıra dışı bir öğrenciydi, Trinity öğrencileri için en büyük ödül olan Berkeley altın madalyasını, ve aynı zamanda Oxford Üniversitesi Magdalen Koleji’nden bir burs kazandı. Burada 1874'ten 1878’e kadar eğitimine devam etti ve en önemli ilkelerinden biri hayatı sanata yaklaştırmak olan estetik akımının bir parçası oldu. Magdalen’deyken 1878 Newdigate Ödülü’nü Ravenna şiiriyle kazandı. Bu şiiri Encaenia’da okuyup kaybetmiş, fakat ödülü daha sonra Tarihsel Eleştirinin Yükselişi makalesiyle almıştı.

Evliliği ve Ailesi

Oxford'dan mezun olduktan sonra Wilde, Florence Balcomb ile tanışacağı yer olan memleketi Dublin’e gitti. Fakat Florence, yazar Bram Stoker ile nişanlanınca Oscar, ona İrlanda’yı terk edeceğini yazdı. 1878’de İrlanda’dan ayrıldı ve buraya küçük ziyaretler gerçekleştirmek için, sadece iki kez döndü. Sonraki altı yılını Paris, Londra ve ABD’de geçirdi.

Londra’da kraliçenin danışmanlarından olan Horace Lloyd’un kızı Constance Lloyd ile tanıştı. Wilde ve Lloyd 29 Mayıs 1884'te Paddington, Londra’da evlendiler. Constance’ın 250 sterlinlik maaşı ikisinin de lüks bir yaşam sürmesini sağlıyordu. Çiftin bu evlilikten iki çocukları oldu: Cyril (1885) ve Vyvyan (1886). Babalarının yankı yaratan davasından sonra Constance ve çocuklar Holland soyadını aldılar. Constance 1898’de geçirdiği belkemiği ameliyatından sonra öldü. Cyril ise I. Dünya Savaşı’nda Fransa'da savaşırken öldü. Vyvyan uzun süre çevirmenlik ve yazarlık yaptı. Anılarını 1954’te yayımladı. Vyvyan’ın oğlu Merlin dedesi hakkında araştırmalar yaptı. Wilde’ın yeğeni Dolly, yazar Natalie Clifford Barney ile yaşadığı lezbiyen ilişkiyle tanınmaktadır.

Estetizmi ve Felsefesi

Magdalen Koleji’ndeyken Wilde estetizm hareketindeki fikirleriyle tanındı. Saçlarını uzattı, "eril" sporlara karşı küçümsemesini her fırsatta dile getirdi ve odasını papatya, lale ve benzeri objelerle dekore etti.

Söylentilere göre bu hareketi ona River Cherwell’de bir boğma girişimine ve odasının dağıtılmasına yol açtı, fakat estetizm fikri halk arasında daha tanıdık ve olağan bir hale geldi. Springfield Republican gibi bazı yayınlar, Wilde’ın Boston gezisi sırasındaki estetizm ile ilgili konuşmalarından sonra onun anlayışının, güzelliğe ve estetiğe övgüden çok şöhret amacıyla yapılan bir hareket olduğuna karar verdi. Ayrıca Wilde’ın giyim tarzı da Higginson gibi eleştirmenlerin odak noktası haline geldi. Higginson, Unmanly Manhood gazetesine yazdığı mektupta Wilde’ın dişiliğinin erkek ve kadınların davranışlarını etkileyeceğinden ve şiirinin erkekleri dişil züppeliğe yaklaştıracağından endişe duyduğunu belirtti. Ek olarak Wilde’ın edebiyatı, eşcinselliği ve kişisel imajını inceleyerek onun hayat tarzını ve eserlerini ahlaksız bulduğunu açıkladı.

Wilde, John Ruskin ve Walter Pater’dan derin anlamda etkilenmişti. Bu iki edebiyatçı sanatın hayattaki yeri üzerine makaleler yayımlamışlardı. Wilde daha sonra ironik bir biçimde Pater’in depresif duyguları hakkında yorum yapacaktı: Pater’in ölüm haberi üzerine "O daha önce yaşamış mıydı ki?” demişti. Pater’in üslubuyla Dorian Gray’in Portresi’nde “Bütün sanatlar aslında kullanışsızdır." demişti. Bu yorum edebi anlamda okunmalıydı çünkü filozof Victor Cousin tarafından oluşturulan "Sanat sanat içindir." ideolojisini içinde barındırıyordu. 1879’da Wilde, Londra’da estetizm dersleri vermeye başladı.

William Morris ve Dante Gabriel Rosetti’nin okulunun tanıttığı estetizm, İngiliz mimarisinde büyük yer edinmişti. İngiltere’nin önde gelen estetik sanatçısı Wilde zamanının en göze çarpan simalarından biri oldu. Yine de zaman zaman paradoksları ve esprili sözleri nedeniyle garipsendiği de oluyordu.

Estetizm, genel olarak Gilbert ve Sullivan’ın operası Patience (1881)’ta karikatürize edilmişti. Patience, New York’ta büyük başarı sağlamışken; Estetizm, Amerika’nın kalan kısımları için hala anlamsız bir isimdi. Bu nedenle Richard D’Oyly Carte, Wilde’ı Amerika’da yapılacak bir konferanslar serisine davet etti. D’Oyly Carte bu gezinin Patience’ın başarısını daha da artıracağına inanıyordu. Bu gezi Wilde’ın 3 Ocak 1882’de SS Arizona gemisiyle Amerika’ya varmasıyla başladı. Bu olaya ait bir kanıt olmamasına rağmen, Wilde'ın bir gümrük memuruna "Deham dışında beyan edecek hiçbir şeyim yok." dediği rivayet edilir.

Amerika ve Kanada’ya yaptığı tur sırasında Wilde birçok kasaba eleştirmeni tarafından ayıplandı.

İngiltere’ye döndükten sonra Wilde, Pall Mall Gazette’de 1887’den 1889’a kadar köşe yazarlığı yaptı. Daha sonra Woman’s World dergisinin editörü oldu.

Siyasi Fikirleri

Wilde hayatının büyük bir bölümü boyunca sosyalizmi destekledi. Ayrıca özgürlükçü yanını da Sonnet to Liberty şiiriyle gösterdi. Wilde ayrıca bir pasifistti. Ve "Özgürlük kanlı elleriyle geldiğinde onunla el sıkışmak zor olacak." demişti. Politika hakkındaki ana yazısı "Sosyalizmin Etkisindeki İnsan Ruhu" dışında Daily Chronicles’a hapishane reformunu destekleyen yazılar yazmıştı.

Lady Florence Dixie’nin 1890’da yazdığı Gloriana ya da 1900 Devrimi adlı romanda Hector l'Estrange kılığındaki Gloriana’nın Avam Kamarası'na seçilmesiyle kadınlar oy hakkı kazanıyordu. Dixie’nin l’Estrange karakterini yaratırken Wilde’ı temel aldığı açıktır.

Cinselliği

Wilde çoğu yerde biseksüel olarak nitelendirilmesine rağmen kendini Yunan kültüründen gelen bir erkek aşkı geleneğine bağlıyor ve Sokratik olduğunu iddia ediyordu. Şu kişilerle birliktelik yaşamıştı (kronolojik sıraya göre): Frank Miles, Constance Lloyd (karısı), Robert Baldwin ve Lord Alfred Douglas. Wilde ayrıca birçok jigoloyla da beraber olmuştu.

Tarihçiler genellikle Wilde’ın homoseksüelliğinin farkına 17 yaşındaki Robert Ross’a âşık olduktan sonra vardığını söylerler. Neil McKenna’nın The Secret Life of Oscar Wilde adlı biyografisinde Wilde’ın homoseksüelliğinin farkına 16 yaşındayken başka bir genç erkeği öptüğünde fark ettiği yazar. McKenna’ya göre Wilde 1874’te Oxford’a vardıktan sonra cinselliğin keşfetti ve daha çok esmer ve sıska erkeklerden hoşlandığını öğrendi. 70'lerin sonlarına doğru Wilde eşcinsel aşkı konusunda kendisiyle aynı düşüncelere sahip bir arkadaş grubuna sahipti ve bu sıralarda Walt Whitman’la tanıştı. Bir arkadaşına Whitman’ın cinsel yönelimini açık edecek biçimde "Walt’ın öpücüğü hala dudaklarımda" dediği bilinir. Wilde, 1884'te Constance Lloyd ile evlendi.

Wilde, Ross’la ilk tanıştığında kendi cinselliği konusunda hala tam olarak bilgili değildi. Ross, Wilde’la tanışmadan önce de ona hayrandı ve Victoria döneminin katı ahlak anlayışına karşı ilgisizdi. Sonraları Ross, Lord Douglas’a Wilde’ın ilk erkeğinin kendisi olduğunu söyleyerek aralarında büyük bir kıskançlık başlattı. Wilde kısa zamanda içinde genç erkeklerin bulunduğu bir hayata atıldı. Ona göre ilişki panterlerle ziyafet çekmek gibiydi ve tehlike zevkin yarısıydı. Hemcins aşkı ilk kez Bay W.H.'nin Portresi adlı yapıtında işledi.

1891 yazında Lord Douglas onu şair Lionel Johnson’la tanıştırdı. Aralarında büyük bir dostluk başladı. Bu ilişkinin cinsel bir içeriği olmadığını, sadece entelektüel seviyede olduğunu daha sonraları Lord Douglas söyleyecekti.

Davası, Hapis Hayatı ve Reading Zindanı'na Transferi

Bir süre sonra Wilde’ın Lord Douglas ve Alfred Taylor’la ilişkileri basında yer etmeye başladı. Aktör Charles Brookfield’in de yardımıyla polisler Wilde’ın Londra suçlularıyla olan ilişkisini açığa çıkardı ve Wilde dava edildi.

Dava halkın büyük ilgisiyle 3 Nisan 1895’te başladı ve aynı şekilde 25 Mayıs’ta Wilde’ın büyük ahlaksızlık suçu nedeniyle iki yıl kürek hapsine çarptırılmasıyla bitti.

İlk başta Pentonville’de ve sonra Wandsworth’te yatan Wilde en sonunda Reading Zindanı'na transfer edildi.

Bundan sonra mahkûm C.3.3. olarak bilinen Wilde’a ilk başta kalem kâğıt bile verilmemişti; fakat daha sonra bu ihtiyacı karşılandı. Hapis günlerinde Douglas’a 50.000 kelimelik bir mektup yazdıysa da gönderme şansı bulamadı. Ölümünden sonra mektup Ross tarafından kısaltılarak De Profundis adıyla basıldı. 1962’de tam haliyle Oscar Wilde’ın Mektupları adı altında yayımlandı.

Salıverilmesi ve Ölümü

Hapis hayatı Wilde’a hiç yaramamıştı ve hayatının kalan üç yılını beş parasız bir halde geçirdi. Yine de hızlı bir biçimde eski zevklerine döndü. Reading Zindanı Baladı bu yıllarda yayımlandı. Son yıllarını geçirdiği Hotel d’Alsace'ta, daha önce hiç yapmadığı kadar cüretkar şeyler yaptığı söylenir.

Wilde, 30 Kasım 1900'de menenjitten öldü. Ölmeden hemen önce rahip Cuthbert tarafından Katolikliğe tekrar kabul edildi. Ölürken otel sahibi ve papaz yanındayken ünlü "Ya duvar kağıdı gider, ya ben." sözünü söylemiştir. Vefatının ardından Cimetiere de Bagneur mezarlığına gömüldüyse de, daha sonra yine Paris’teki ünlü Pere Lachaise’e taşındı ve Sir Jacob Epstein tarafından tasarlanan ve üzerinde erkek melekler olan mezartaşının altına gömüldü. Mezarı bugün bile hayranlarının öpücük izleriyle kaplıdır.

Eserleri

Oyunları
1. Vera veya Nihilistler (Vera; or, The Nihilists 1880) - Yazarın siyasi içerikli tek oyunudur.
2. Padova Düşesi (The Duchess of Padua 1883)
3. Lady Windermere'in Yelpazesi (Lady Windermere's Fan 1892)
4. Ehemmiyetsiz Bir Kadın (A Woman of No Importance 1893)
5. Salomé 1893 - Yazarın Fransızca olarak kaleme aldığı tek oyundur.
6. İdeal Bir Koca (An Ideal Husband 1895)
7. Ciddi Olmanın Önemi (The Importance of Being Earnest 1895)
8. Kutsal Metres (La Sainte Courtisane 1894) - Tamamlanmamış eser.
9. Bir Floransa Trajedisi (A Florentine Tragedy 1894) - Tamamlanmamış eser.

Şiirleri
1. Ravenna 1878
2. Şiirler (Poems 1881)
3. Sfenks (The Sphinx 1894)
4. Mensur Şiirler (Poems in Prose 1894) - Altı bölümden oluşur.
5. Reading Zindanı Baladı (The Ballad of Reading Gaol 1898)

Mektupları
1. De Profundis 1905

Kitapları
1. Dorian Gray’in Portresi (The Picture of Dorian Gray 1891)

İbrahim Baştuğ

İbrahim Baştuğ, doğumu 11 Mayıs 1964, Sivas, Türk şair.

Ortaöğrenimini 1973'te geldiği İstanbul'da, yükseköğrenimini Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde yaptı. Öğrencilik yıllarında Ankara Halk Tiyatrosu'nda başladığı oyunculuk serüveni Erkan Yücel'in trafik kazasında ölmesiyle Asaf Çiğiltepe Sahnesi'nde bir yıl kadar devam etti.

1987 yılında Devlet Tiyatrosu'nda Kenan Işık'ın yönettiği "Afife Jale" oyununda yardımcı oyunculuk yaptı. 1991'den 1998 Mart'ına kadar Ankara'da bir kamu kurumunda edebiyat bilim uzmanı olarak çalıştıktan sonra istifa ederek İstanbul'a döndü.

Ortaokul yıllarında şiir yazmaya başladı. İlk şiiri Milliyet Sanat Dergisi'nde yayımlandı ve daha sonra 1985 yılında Milliyet Yayınları'nın Genç Şairler Antolojisi'nde yer aldı. 1988 yılında şiirleri Edebiyat Dostları'nda yayımlandı. Ocak 1991'de Ankara'da tek sayı çıkan Layka adlı dergiyi kurdu. Edebiyat ve Eleştiri 1993 ile Varoş 1994 dergilerinin kurucuları arasında bulundu ve bu dergilere sürekli yazdı. Her iki derginin künyesinde ve şiirleri dışındaki ürünlerinde Sonay Yılmaz takma adını kullandı.

İlk şiir kitabını 1989'da yayımladı. Kemal Sılay'ın An Antology of Turkish Literature (1996, Indiana University Turkish Studies and Turkish Ministry of Culture Joint Series-XV, Bloomington, Indiana) adlı eserinin biyografi bölümünün yazılmasında görev aldı. Kemal Sılay tarafından İngilizceye çevrilen, ilk kitabından üç şiir ve ikinci kitabından üç bölüm bu antolojide yayımlandı. Köz adlı kitabıyla 2001 Cemal Süreya Şiir Ödülü'nü aldı. Köz, dörtlük türüne yeni bir anlatım ve düşünce yoğunluğu kazandırma çabasıyla ilginç. Baştuğ, geleneksel şiirimizden, öykünmeci olmadan, başarıyla yararlanıyor.

2001 yılında Şiir Feneri adlı internet sitesini kurdu.

 

Şiir kitapları

• Çalınmış Kuyuları Babil'in (1989)
• İpteki Kareler (1995)
• Köz (2000)
• Kül (2001)
• Kavis (2003)
• Üç Artı Sonsuz (2014)
• Git (2014)