Gazel II

Mefâ'îlünMefâ'îlün/Mefâ'îlün/Mefâ'îlün


1. Zihî zâtun nihân u ol nihândan mâ-sivâ peyda 

    Bihâr-i sun'una emvâc peyda ka'r nâ-peydâ

2. Bülend ti pesti âlem şahidi feyz-i vücûdundur 

    Değül bî-hûde olmak yoğ iken arz u semâ peyda

3. Kemâli hikmetim izhâr-i kudret kılmağa itmiş 

    Gubâr-ı tireden âyîne-i gîtî-nümâ peyda

4. Dem-â-dem aks alur mir'ât-i âlem kahr u lutfundan 

    Anunçün geh küdûret zahir eyler geh safa peyda

5. Gehî toprağa eyler hikmetim min meh-likâ pinhân 

    Gehî sun'un kılur toprağdan min meh-likâ peyda

6. Cihan ehline tâ esrâr-ı ilmün kalmaya mahfi 

    Kılupdur hikmetim küffâr içinde enbiyâ peyda 

7. Nisân-i şefkatündür kim olur izhâr-i hamdünçün 

    Fuzûlî tîre tab'mdan kelâmı cân-fezâ peyda

Fuzuli

1. Ne kadar güzel Yâ Rabbi! Sen kendin gizli olduğun halde o gizliden varlık âlemi meydana gelmiştir. Senin sanatmm denizlerinde dalgalar meydana geliyor ama denizin dibi görünmüyor.

Nihân (gizli) ile peyda (meydanda) arasında tezat var. Bihâr (de­nizler), emvâc (dalgalar), ka'r (denizin dibi), kelimeleriyle tenasüp ya­pılmıştır.

2. Âlemin yükseği, alçağı (gök ve yer) senin varlığının feyzine şahittir. Arzın ve semanın yok iken var olması boşuna, değildir.

3. Senin yaratma sırrının mükemmelliği, kudretini göstermek için kara topraktan dünyayı gösteren bir ayna meydana getirmiştir (in­sanın gönlünü kastediyor).

Kara topraktan dünyayı gösteren ayna, topraktan yaratılmış olan insanın kalbidir. Âlemin gerçeğini gören ve bilen kalptir.

4. Her an âlem aynası senin kahrından ve lutfundan akis attır. Onun için bazan keder görünür, bazan safa meydana gelir.

Kahır, keder; lütuf, safa ile ilgili olup leff ü neşr sanatı yapılmış­tır.

5. Hikmetin bazan bin ay yüzlü güzeli toprağa gizler. Bazan da sanatın topraktan bin ay yüzlü güzel yaratır.

6. Timinin sırları dünya ehline gizli kalmasın diye hikmetin ba­zan kâfirler içinde peygamberler çıkarır.

7. Sana hamdetmek için Fuzûlî'nin karanlık (değersiz) yaratılı­şından cana can katan söz meydana gelmesi, senin şefkatinin bir belir­tisidir.