Sayfalar

19 Mart 2011 Cumartesi

Gazel LXIX

Fâ'ilâtün/Fâ'ilâtün/Fâ'ilâtün, Fâ'ilün 


1. Hayret ey büt sûretün gördükde lâl eyler meni 
    Sûret-i hâlüm gören suret hayâl eyler meni

2. Mihr salmazsım mana rahın eylemezsin munca kim 
    Saye tek sevdâ-yı zülfün pây-mâl eyler meni

3. Za'f-ı tâlih mâni'-i tevfîk olur her nice kim 
    İltifatım ârzûmend-i visal eyler meni

4. Men gedâ sen saha yâr olmak yo h amma n'eyleyem 
    Ârzû ser-geşte-i fikr-i muhal eyler meni

5. Tîr-i gamzen atma kim bağrum deler kanum töker 
    Akd-ı zülfün açma kim âşüfte-hâl eyler meni

6. Dehr vakf itmiş meni nev-res cevanlar ışkına 
    Her yeten mehveş esîr-i hatt u hâl eyler meni

7. Ey Fuzûlî kılmazam terk-i tarîk-i ışk kim 
    Bu fazilet dâhil-i ehl-i kemâl eyler meni


Fuzuli

1. Ey put gibi güzel sevgili! Senin yüzünü gördüğüm zaman hayretten dilim tutulur. Halimi o şekilde gören beni resim sanır (resim gibi cansız donup kalırım).

Büt, put demektir. Put resimleri ve heykelleri güzel yapıldığı için bu beyitte olduğu gibi istiare yoluyla güzel anlamında kullanılmıştır.

2. Saçının sevdası beni bunca zamandır gölge gibi ayak altında süründürür de sevgi göstermez, merhamet etmezsin.

Mihr güneş ve sevgi anlamlarıyla tevriyell kullanılmıştır. Mihr (güneş), saye (gölge), pâymâl (ayak altında sürünme, çiğnenme) keli­melerinde ihamı tenasüp vardır. Sevdanın bir anlamı da siyahlık de­mektir. Saçın siyahlığı ile gölge renk bakımından ilgili olup burada da iham-ı tenasüp sanatı vardır.

3. İltifat etmen, bana visali (sana kavuşmayı) arzu ettirir ise de talihsizliğim bu yardıma engel olur.

4. Ben yoksul, sen padişaha arkadaş olamaz ama arzu olmayacak düşüncelerle başımı döndürüyor.

5. Yan bakış okunu aıtma ki, bağrımı deler, kanımı döker. Saçı­ma düğümünü açma ki, beni perişan eyler.

Gamze (süzgün yan bakış) oka benzetilmiştir. Tir (ok), delmek, kan dökmek kelimelerinde tenasüp vardır. Akd (düğüm) ile aşüfte - hal (hâli perişan, dağınık olan) arasında tezat, saçın düğümünün çözülmesi ile aşüfte - hal arasında tenasüp sanatı vardır.

6. Felek beni yeni yetişmiş güzellerin aşkına vakfetmiş. Bu yüz­den her yeni yetişen ay yüzlü güzel, beni yüzündeki ayva tüylerine ve benine esir eyler.

Yeten kelimesi tevriyelidir. Hem yeni yetişen hem de gelen anlamlarındadır. Yüz aya benzetilmiştir. Güzellik unsurlarından olan ben ile ayva tüylerinin siyahlıkları bakımından birbirleriyle ilgili olduğu gibi ayın parlaklığı jle de tezatlıdır.

7. Ey Fuzûli! Aşk yolunu bırakmam. Çünkü bu erdemlilik, beni olgun kişilere dahil eder, onların arasına koyar.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder