Deniz Feneri

Portekiz,
denize, gemilerine geri dön,
Portekiz, geri dön insana, denizciye,
geri dön toprağına, güzel kokuna,
gökyüzü altındaki özgür aklına,
yeniden
karanfilin ve dalga köpüğünün
sabah ışığına.

Göster bize hazineni,
adamlarını, kadınlarını.
Saklama artık
cesur gemi yolculuğu çehreni,
Okyanus’un ileri karakollarında,
Portekiz, denizcisin sen,
adaların kâşifisin,
baharatların bulucususun sen,
keşfet yeni insanı,
o şaşırmış adaları,
keşfet çağımızın takımadasını.
Ekmeğin
beklenmedik
görünüşü
masada,
sabah kızıllığı,
keşfet bunu,
ey sabah kızıllıklarının kâşifi.

Nasıl mümkün oldu bu?

Ey kör yolları gösteren,
nasıl reddedebilirsin
ışığın döngüsünü?

Ey uysal, demir grisi, eski,
ufkun dar ve mağrur atası,
nasıl
kapatabilirsin kapını
yeni üzümlere
ve Doğu’nun yıldız rüzgârına?

Ey Avrupa’nın pruvası, ara
dalgada
ataların dalgalarını,
Camõens’in deniz sakalını.
Sök çıkar
rayihalı direğini örten
örümcek ağını,
ve göster bize
oğullarının oğullarını,
torunların için keşfetmiştin
o ışıltılı gezegenin şimdiye dek
karanlık kalmış kıyılarını,
göster bize yeniden
o kasvetli denizi ölçebildiğini,
yeryüzünün en büyük ada imparatorluklarında
doğmuş insanı keşfedebildiğini.

Denizde dur, Portekiz, zamanı
geldi, kaldır
pruvanın biçimini havaya
ve göster bize yeniden
adalarla insanlar arasında.
Bu döneme ışığını sun,
yeniden bir fener ol:

o zaman yeniden öğreneceksin bir yıldız olmayı.

Pablo Neruda

Üzümler ve Rüzgâr

1954

Deniz ve Yaseminler

Senin küçük elinden filizlendi daha önce
kendi özlerini
coğrafyanın hayretine dağıtan
varlıklar.
Böylelikle dönüştü Camõens
her daim çiçeklenen
bir yasemin dalına.
Soyunu alazlandırdı o ruh
berrak üzümlü
bir asma bahçesi gibi.
Guerra Junquerio’nun boyun eğmez
özgürlükten oluşan gövdesi
düştü dalgalarda,
şarkısında sürüklemişti deniz kendisiyle,
ve diğerleri çoğalttı
gül çalılarından ve salkımlardan ışıltını
sanki senin dar ülkenden
bütün dünya için
tohum eken
büyük eller filizlendi.

Fakat gene de
gömdü zaman seni.
Papaz gibi toz,
yığılmış Coimbra’da,
düşmüş yüzünün
okyanussu portakalına
ve örtmüş belinin ışıltısını.


Pablo Neruda
Üzümler ve Rüzgâr
1954

Gök Renkli Liman

Lizbon’da
karaya çıktığında,
gök mavisi gökyüzü ve gül kızılı gül,
beyaz alçı ve altın,
kiremitten taçyaprakları,
evler,
kapılar,
çatılar,
limon altınının püskürtüsüyle
pencereler,
gemilerin denizaşırı mavisinden yapılmış.
Karaya çıktığında,
bilmiyorsun,
pencerelerin ardında saklandıklarını,
iyi ve doğru konuşan
hüznün gardiyanlarının
seni gözetlediğini
bilmiyorsun,
fakat sürer gardiyanlar mahkûmları adalara
ve sessizlikle mahkûm eder onları,
gölgelerden dörtlüler gibi
kaynaşarak
yeşil camların altında,
mavi dağların arasında,
ilkbaharın gereksiz kornası altında
gardiyanlar
kovalar Portekizlileri:
toprağı kazır gardiyanlar
ve seçer adamları karanlık için.


Pablo Neruda
Üzümler ve Rüzgar'dan
1954

Hapishaneler

Fakat, sen,
ey sokaktaki Portekizli,
aramızda konuşalım,
kimse işitmez bizi burada,
bilir misin nerededir
Álvaro Cunhal?
Hisseder misin
o cesur Militãos’un
yokluğunu?
Portekizli kız,
Dans edersin
Lizbon’un
gül kızılı sokaklarını dolanarak,
fakat bilir misin
Bento Gonçalves nerede düştü,
o en saf Portekizli,
denizinin ve kıyılarının ünü?
Bilir misin
İsla de la Sal adında
bir ada
olduğunu
ve Tarraffal’a
gölgeleri attıklarını?
Evet, biliyorsun, ey kız,
evet, biliyorsun, ey delikanlı!
Sessizlikte
dolaşıyor söylenti, yalnızca
Portekiz’de değil, ama bütün dünyada.
Evet, biliyoruz,
uzak ülkelerin halkları olarak,
biliyoruz mezar gibi delinmez
ya da mezarlık yarasalarının tunikleri gibi
bir taşın nasıl otuz yıldır
boğduğunu hüzünlü çığlığını senin, ey Portekiz,
işkencenin damlalarıyla
lekeliyor şirinliğini
ve koruyor gölgeden kubbelerini.


Pablo Neruda
"Üzümler ve Rüzgar"dan
1954


Not:
Álvaro Cunhal: Portekiz Komünist Partisi Başkanı’ydı. 1961 yılında hapishaneden kaçtıktan sonra, Sovyetler Birliği’nde ve Doğu Avrupa ülkelerinde sürgün olarak yaşadı. Marcello Caetano’ya karşı Nisan 1974’de yapılan darbeden sonra ülkesine dönmüştü.
Militãos: Portekizli bir devrimci.
Bento Gonçalves: Portekizli bir devrimci.
İsla de la Sal: Kap Verde’de bulunan adalardan biri. Portekiz’de diktatörlük döneminde tutukluları sürdükleri bir yerdi.
Tarrafal: İsla de la Sal adasındaki toplama kampının adı.

Unutulmuş Lir

Ey güzel Portekiz,
meyve ve çiçek sepeti,
okyanusun gümüş gri kıyılarında
belirdiğinde,
Avrupa’nın deniz köpüğünün ortasında,
o altın renkli lirle
terk eder seni Camõens,
şirinlikle çağıldayarak –
Atlantik Okyanusu’nun ağızlarında dağıtırsın
meyhanelerinin dalgalı kokusunu
ve denizin portakal çiçeklerini,
bulutlarla ve felaketlerle
bölünmüş ışıltılı ayın.

Pablo Neruda
"Üzümler ve Rüzgâr"dan, 1954

Not: Camõens: Luis de Camõens, yaklaşık olarak 1525-1580 yılları arasında yaşamış Portekiz millî şairidir.