 |
Mehmet Başaran
|
Mehmet Başaran, doğumu 25 Nisan,1926, Kırklareli; ölümü 27 Haziran 2015, İstanbul, köy edebiyatı hareketinin şiirdeki temsilcilerinden biri olan şair, eğitimci ve yazar.
1926'da Kırklareli'nin Lüleburgaz ilçesindeki Ceylanköy’de doğdu. Kepirtepe Köy Enstitüsü’nü (1943) ve Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü’nü bitirdi (1946). Köy Enstitülü Hatun Birsen Başaran ile evlendi. Askerliğini yaparken Yedeksubay Okulu’ndan çavuşa çıkarıldı. Köy enstitüsü öğretmenliği, gezici başöğretmenlik, ilkokul öğretmenliği, Türkçe öğretmenliği yaptı ve Türkiye Öğretmenler Sendikası’nın (TÖS) kuruluş çalışmalarına katıldı, 1979’da emekli oldu.
1950’li ve 1960’lı yıllarda güçlenen köy edebiyatı hareketinin şiirdeki önde gelen temsilcilerinden birisidir. İlk şiiri Köy Enstitüleri Dergisi'nde yer aldı. Adam Sanat, Gösteri, Kıyı, Varlık, Yansıma, Yazko Edebiyat, Yeditepe, Yeni Biçem, Yeni Ufuklar ve Yücel gibi dergilerde şiirleri yayınlandı. Toplumcu düşünceyi didaktizme düşmeden şiirlerine sindirmeyi bildi. Şiirlerinde direnme ve umut temalarını iç içe işledi. Aynı temalar gözlem ve deneyimleriyle bütünleşmiş olarak Ahlat Ağacı ve Nisan Haritası'ndan sonra şiir kitaplarına damgasını vurdu.
Şiir dışındaki türlerde de ürün veren Mehmet Başaran "Mehmetçik Mehmet" adlı romanıyla 1979 Orhan Kemal roman armağınını kazandı. İlk kitabında Orhan Veli ve 1940'ların toplumcu şiiriyle Kansu ve Külebi'nin ses ve tema özellikleri görülüyor. Yalın, lirik, toplumcu bir şiir. Konularının köy yaşamından, köyün durumundan alınışları, kırsal görüntüler, bu şiirlerin başlıca özelliklerinden. Mehmet Başaran'ın, konuşma dilinden kaynaklanan tutkulu bir anlatım tonu var. En önemli temalarından biri lirik, yalın bir yaşama sevgisi. Türkülerden yararlanıyor. Giderek daha güncel özellikler taşıyan toplumcu bir şiire yöneldi.
27 Haziran 2015 tarihinde hayatını kaybeden Başaran'ın cenazesi doğduğu yer olan Ceylanköy’de toprağa verildi.
Eserleri
- Ahlat Ağacı, 1953
- Karşılama, 1958
- Nisan Haritası, 1960
- Kocakent, 1963
- Pıtraklı Memleket, 1969
- Gök Ekin, 1975
- Meşe Seli, 1982
- Günler Tuz Rengi, 1986
- Sis Dağı'nın Başında Borana Bak Borana, 1990
- Yasaklı - Acının ve Sevginin Yurttaşı, 2. baskı 2003, Cumhuriyet Kitapları
- Köy Enstitüleri Özgürleşme Eylemi, 3. Baskı 2003, Cumhuriyet Kitapları
- Kuşatılmış Yaşam Günaydın Aşk, 2006, Cumhuriyet Kitapları
- Eylülün Kızgın Soluğu, 2007, Cumhuriyet Kitapları
- Yüreğinin Sesi Zeytin Ülkesi, 2007, Cumhuriyet Kitapları
Ödülleri
- 1970 TRT Sanat Ödülleri Yarışması başarı ödülü
- 1979 Orhan Kemal Roman Armağanı
