 |
| Orhon Murat Aıburnu |
Orhon Murat Arıburnu, doğumu 12 Aralık 1918, İstanbul; ölümü 11 Nisan 1989, İstanbul. Türk şair, sinema ve tiyatro yönetmeni, oyuncu, senarist ve yapımcı.
Bursa Işıklar Askeri Lisesi'nden geçtiği Haydarpaşa Lisesi'ni bitirdikten sonra girdiği İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirmeden, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'ne geçen Arıburnu, Alman Filolojisi bölümünden ayrıldı. Öğretmenlik, Tasvir-i Efkar gazetesinde editörlük ve muhabirlik yaparak, İstanbul Belediyesi Hukuk İşleri Bürosu'nda çalıştığı sıralarda, 1936 yılından itibaren şiir yazmaya başladı. Şiirleri; Gün, Varlık, Genç Nesil, Yeditepe, Küçük Dergi, Yenilik ve Gelecek gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı. 1940 yılında ilk kitabı Kovan basıldı. İlgi gören şiirleri diğer dillere de çevrilerek yayımlandı. 1947 yılında dünyada ilk kez "resimli şiir sergisi" açan Orhon Murat Arıburnu, 1945 yılında ilk oyunculuk deneyimini edindi. 1950 yılında yönetmenliğe başlayan Arıburnu, bir yandan da film senaryoları yazmaya başladı.
1970 yılında üstlendiği Türk Sanatçılar Birliği Genel Başkanlığı ve Türkiye Edebiyatçılar Birliği Genel Sekreterliği görevlerini iki yıl yürüttükten sonra Türkiye Yazarlar Sendikası Kurucu Üyesi oldu. 1980'den sonra yurt dışına giderek Almanya'da hem çeşitli oyunlar sahneye koydu, hem de tiyatro üzerine oyunculuk ve teknik dersler verdi. Sinema ve tiyatroyla uğraştığı süreçte şiir yazmayı bırakmayarak iki kitap daha yayımladı. Havacılık konusuna da ilgi duyan sanatçı, iki filmin yapımcılığını üstlenmiş, ölümünden sonra adına sinema ve şiir konulu Orhon Murat Arıburnu Ödülleri düzenlenmiştir. Mezarı Zincirlikuyu'dadır.
Orhon Murat Arıburnu, dilsel ya da durumsal bir tuhaflığı çarpıcı biçimde yansıttığı şiirleriyle ün
kazandı. Konuşma dilinden kaynaklanışları, ironi ve söz oyunu, bu şiirlerin başlıca özelliklerindendir. Kimi kere fazlaca yüzeysel ve hatta soğuk kaçan espriler, kimi kere toplumsal bir içerik de kazanarak etkili olmaktadır. Dilin, sözcüklerin değişik kullanım ve çağrışım alanlarını araştırışı, Arıburnu'ya kendi şiir türü alanında tartışılmaz bir yer sağlamıştır. Bu özellikleriyle, özellikle Özdemir Asaf, Metin Eloğlu gibi şairlerin ustası olduğu söylenebilir.
Kitapları
- Kovan, 1940
- Bu Yürek Sizin (1982)
- Buruk Dünya (1985) Adam Yayınları,
- İnsan Gürültüye Gitmese (oyun), 1972
Filmografi
Oyuncu
- Gençlik Günahı, 1947
- Seven Ne Yapmaz, 1947
- Efe Aşkı, 1948
- İstiklal Madalyası, 1948
- Fato - Ya İstiklal Ya Ölüm, 1949
- Kanlı Döşek, 1949
- Uçuruma Doğru, 1949
- Allah Kerim, 1950
- Çete, 1950
- Yüzbaşı Tahsin, 1950
- Yavuz Sultan Selim Ve Yeniçeri Hasan, 1951
- Lale Devri, 1951
- Sürgün, 1951
- Kanlı Para, 1953
- Bozkurt Obası, 1954
- Kanlı Pınar, 1955
- Gün Doğarken, 1955
- Fakir Kızın Kısmeti, 1956
- Kaderin Cilvesi, 1958
- Tütün Zamanı, 1959
- Kanlı Sevda, 1960
- Ateşten Damla, 1960
- Osman Çavuş, 1960
- Karanlıkta Yaşayanlar, 1961
- Ölüm Kayalıkları, 1961
- Elalem Ne Der, 1962
- On Güzel Bacak, 1964
- Krallar Kralı, 1965
- Karaoğlan, 1965
- Kadınlar Dövülmez, 1966
- Fato / Ya İstiklal Ya Ölüm, 1969
- Kızıl Vazo, 1969
- Gönül Meyhanesi, 1970
Yönetmen
- Yüzbaşı Tahsin, 1950
- Sürgün, 1951
- Beklenen Şarkı, 1953
- Kanlı Para, 1953
- Gün Doğarken, 1955
- Sihirli Boru, 1955
- Lejyon Dönüşü, 1957
- Tütün Zamanı, 1959
- Elalem Ne Der, 1962
- Ümitler Kırılınca, 1962
- Prangasız Mahkûmlar, 1964
- İçimizdeki Boşluk, 1965
- Ümit Kurbanları, 1966
- Sarı Çizmeli, 1969
- Anter, 1974
Senarist
- Sürgün, 1951
- Kanlı Para, 1953
- Sihirli Boru, 1955
- Gün Doğarken, 1955
- Kaderin Cilvesi, 1958
- Tütün Zamanı, 1959
- Elalem Ne Der, 1962
- İçimizdeki Boşluk, 1965
- Anter, 1974
Yapımcı
- Sihirli Boru, 1955
- Elalem Ne Der, 1962
Ödülleri
- Kanlı Para, Birinci Türk Film Festivali, En başarılı yönetmen ödülü, 1953
- Kanlı Para, Birinci Türk Film Festivali, senaryo yazarı ödülü 1953
