Yayılmış Savaş

Topraktan ve okyanuslardan, kentlerden,
gemilerden ve kitaplardan tanıyorsunuz öyküyü
orda geri çeviren ülkeden
evini arayan bir taş gibi
doldurdu zamanın derinliği
mavi bir taç-yaprağıyla.
Üçyüz yıl boyunca savaştı
kendi savaşçı soyu,
üçyüz yıldır doldurdu Araukanya'nın
kıvılcımı kralsı boşlukları
külle.
Üçyüz yıldır yere çakıldı kumandanın
yaralanmış gömlekleri toprağa,
üçyüz yıldır ıssızlaştı
sabanlar ve balpetekleri,
üçyüz yıldır gözden düştü
her bir kâşifin adı,
derisini yırttılar üçyüz yıldır
saldırmak isteyen kartalların,
üçyüz yıl gömdü toprağa
okyanusun ağzı gibi
damları ve kemikleri, zırhları,
kuleleri ve altın ünvanları.
Süslenmiş gitarların
kızgın izlerine
geldi atların bir dörtnalası
ve küllerden bir fırtına.
Katı toprağa geri döndü
gemiler, doğurdu buğdayı
İspanyol gözler büyüdü
yağmurun ülkesinde,
ne ki Arauco çökertti kiremit çatıları,
ezdi taşları, yıktı duvarları
ve şarap-çubuklarını,
arzuları ve giysileri.
Bak, nasıl da çakılıyor toprağa,
nefretin hırçın oğulları,
Villagras, Mendozas, Reinosos,
Reyes, Morales, Alderetes
toplaştılar buz-soğuğu Amerika'nın
beyaz tabanına.
Ve kralsı zamanın gecesinde
düştü İmperial, düştü Santiago,
düştü Villarica karda,
katlandı Valdivia ırmağı,
ta Bio Bio'ya kadar,
durakladı ırmak-ülke
kanın yüzyılı karşısında
ve kurdu özgürlüğü
kanayan toprakta.

Pablo Neruda

"Los libertadores"den - "Canto General"